LTS: Kể từ khi các hãng ô tô quốc tế đầu tiên đặt chân đến Việt Nam vào năm 1995, ngành công nghiệp ô tô trong nước đã trải qua 30 năm phát triển mạnh mẽ. Năm 2022, Nghị quyết 29-NQ/TW đã được ban hành, nhấn mạnh tầm quan trọng của ngành công nghiệp ô tô trong chiến lược phát triển kinh tế đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Các nghị quyết mới như Nghị quyết 57-NQ/TW và Nghị quyết 68-NQ/TW cũng đã mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp, khuyến khích sự đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế tư nhân. Trong bối cảnh này, khát vọng xây dựng một nền công nghiệp ô tô tự chủ, hiện đại và có khả năng cạnh tranh toàn cầu đang ngày càng trở nên mạnh mẽ. Sản phẩm ô tô không chỉ là phương tiện di chuyển mà còn là biểu tượng cho sức mạnh công nghiệp và vị thế của quốc gia.
Với mong muốn tạo ra một diễn đàn để chia sẻ ý tưởng và sáng kiến nhằm phát triển ngành ô tô Việt Nam, chúng tôi khởi động chuỗi bài viết “Làm chủ ngành công nghiệp ô tô Việt Nam”. Chúng tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ quý độc giả, các chuyên gia và những người quan tâm qua email: [email protected]. Những nội dung phù hợp sẽ được đăng tải. Xin chân thành cảm ơn!
Bức tranh tươi sáng
Trong buổi khai mạc “Triển lãm Quốc tế lần thứ 18 về Phương tiện giao thông, Vận tải & Công nghiệp hỗ trợ – Vietnam AutoExpo 2025”, ông Phạm Văn Quân, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương đã nhấn mạnh rằng ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng về sản xuất, thị trường và chính sách.
Trong 5 năm qua, nhiều thương hiệu lớn như Thaco, Toyota, Hyundai, Ford đã không ngừng mở rộng quy mô sản xuất và thị phần, đồng thời đầu tư mạnh mẽ vào nội địa hóa và chuyển giao công nghệ. Điều này không chỉ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động trong nước.
Chẳng hạn, Toyota đã thực hiện các chương trình tư vấn cải tiến sản xuất nhằm nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam. Hãng đã hợp tác với 60 nhà cung cấp trong nước và đạt tỷ lệ nội địa hóa cao nhất lên đến 43% cho mẫu xe Vios.
Hyundai Thành Công cũng không ngừng mở rộng quy mô sản xuất. Năm 2022, nhà máy Hyundai số 2 tại Ninh Bình đã chính thức đi vào hoạt động, và gần đây, tổ hợp nhà máy ô tô Thành Công Việt Hưng tại Quảng Ninh đã xuất xưởng chiếc xe Skoda đầu tiên.
Thông tin từ các nguồn tin cho biết, Hyundai đang tích cực tìm kiếm các nhà cung cấp trong nước để sản xuất một mẫu xe mới với tỷ lệ nội địa hóa cao, dự kiến sẽ ra mắt vào năm 2027.
Thaco, một trong những đơn vị sản xuất và lắp ráp xe lớn tại Việt Nam, đã thành lập một tổ hợp riêng phục vụ cho chuỗi cung ứng ô tô vào năm 2022. Tổ hợp này bao gồm Trung tâm R&D và 15 nhà máy công nghiệp hỗ trợ tại KCN Chu Lai – Quảng Nam. Năm 2024, Thaco đã xuất khẩu gần 1.200 xe ô tô, đạt doanh thu 13 triệu USD, trong đó có nhiều mẫu xe sang trọng được xuất khẩu sang các thị trường như Thái Lan và Philippines.
Đầu tháng 3/2025, gần 2.500 xe ô tô điện đã được xuất khẩu từ cảng Mipec – MPC Port (Hải Phòng) tới Jakarta (Indonesia). VinFast cũng đã tổ chức hội nghị về nội địa hóa, mời gọi 1.000 nhà cung cấp tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu của mình, với mục tiêu tăng tỷ lệ nội địa hóa từ 60% lên 80% vào năm 2026.
VinFast đặt mục tiêu sản xuất 280.000 xe trong năm nay và 1 triệu xe vào năm 2030. Trong quý 1/2025, hãng đã bàn giao tổng cộng 36.330 ô tô điện, tăng 296% so với cùng kỳ năm trước. Tổng công suất của 4 nhà máy sẽ đạt 800.000 xe/năm khi đi vào hoạt động.
Ông Phan Đăng Tuất, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, cho biết: “Chúng tôi đã mong muốn các hãng xe vào Việt Nam để học hỏi và xây dựng một nền công nghiệp ô tô hiện đại. Hiện tại, ngành công nghiệp ô tô đang có những bước tiến mạnh mẽ và đang trên đà phát triển tích cực.”
Xây dựng hệ sinh thái công nghiệp ô tô
Ông Đào Công Quyết, Trưởng tiểu ban Truyền thông, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), cho biết thị trường ô tô Việt Nam đã bước vào giai đoạn ô tô hóa. Dự báo năm 2024, sản lượng xe của các doanh nghiệp thành viên VAMA sẽ đạt 386.000 xe, chiếm 80% thị trường. Doanh thu của ngành này ước đạt 15 tỷ USD, đóng góp 3% vào GDP.
Trong những năm gần đây, xe điện đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ. Số lượng xe thuần điện của VinFast đã tăng từ 35.000 xe năm 2023 lên 80.000 xe năm 2024. Xe hybrid cũng ghi nhận sự tăng trưởng từ 3.800 xe lên trên 10.000 xe trong cùng thời gian.
Tuy nhiên, tỷ lệ tiêu thụ ô tô trên 1.000 dân ở Việt Nam vẫn còn thấp, chỉ đạt 65 xe/1.000 dân, trong khi các nước như Brunei, Thái Lan và Malaysia có tỷ lệ cao hơn nhiều.
Ông Đào Công Quyết nhận định rằng thị trường ô tô Việt Nam còn nhiều tiềm năng phát triển. Khi thị trường mở rộng, ngành công nghiệp hỗ trợ cũng sẽ phát triển theo.
Ông Phạm Văn Quân cũng chỉ ra rằng tỷ lệ nội địa hóa hiện tại còn thấp, nhiều linh kiện quan trọng vẫn phải nhập khẩu. Doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế về công nghệ và khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Để ngành công nghiệp ô tô phát triển bền vững, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước và doanh nghiệp. Các hãng xe và nhà sản xuất linh kiện cần chủ động tham gia vào việc xây dựng các trung tâm R&D và đề xuất các sáng kiến tới Bộ Công Thương để hoàn thiện cơ chế pháp lý, đặc biệt trong lĩnh vực xe điện và công nghệ cao.
“Ngành ô tô không chỉ là sản xuất, mà còn là biểu tượng cho sức mạnh công nghệ và vị thế quốc gia. Để Việt Nam trở thành một quốc gia công nghiệp phát triển, chúng ta cần làm chủ ngành công nghiệp ô tô và công nghệ cao,” ông Phạm Văn Quân nhấn mạnh.
Bộ Công Thương hiện đang sửa đổi Nghị định 111/2015/NĐ-CP về công nghiệp hỗ trợ, đề xuất các chính sách ưu đãi cho sản xuất linh kiện trong nước nhằm tăng tỷ lệ nội địa hóa. Bộ cũng đang thúc đẩy xây dựng quy hoạch phát triển ngành cơ khí – ô tô quốc gia đến năm 2035, nhằm tạo ra hạ tầng kỹ thuật đồng bộ cho sản xuất linh kiện và R&D. Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng đang được xây dựng với nhiều mục tiêu tăng trưởng cao, mang đến cơ hội và thách thức cho các doanh nghiệp trong ngành.
Bài 2: Việt Nam kỳ vọng 1 triệu xe trong 5 năm tới: Lãng mạn hay hiện thực?
